مسجد جامع اردبیل

مسجد جامع اردبیل، یکی از قدیمی ترین مسجدهای ایران به شمار می رود که در واقع در دوره های مختلف اسلامی به خصوص دوره سلجوقی شکل گرفته است و تا اوایل دوره صفوی از آن استفاده می کرده اند. معمولا بیشتر افرادی که به آثار تاریخی قدیمی و مذهبی علاقمند هستند، هر ساله از سراسر جهان بلیط هواپیما اردبیل را تهیه می کنند و به آن جا می روند. در داخل این مسجد باشکوه، معماری بسیار چشم نوازی وجود دارد که چشم هر بیننده ای را به سمت خود جذب می کند و افراد از دیدن آن لذت می برند. قابل ذکر است که این مسجد، طی سالیان مختلف مورد مرمت قرار گرفت اما شدید ترین آسیبی که به آن وارد شد، به علت زلزله ای بود که رخ داد. مسجد جامع اردبیل دارای ویژگی های خاص و منحصر به فرد زیادی است، از این رو اگر می خواهید بیشتر با آن آشنا شوید، تا انتهای مطلب ما را همراهی کنید.

تاریخچه مسجد جامع اردبیل

با توجه به پژوهش های انجام شده می توان گفت که این مسجد در قرون اولیه اسلامی ساخته شده ‌است. مسجد جامع اردبیل با این که در دوره حمله مغول بسیار آسیب دید، اما برای استفاده دوباره در دوره ایلخانی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در سال ۱۳۶۷ خورشیدی نیز برخی تحقیقات باستان ‌شناسی را در اطراف این مسجد انجام دادند و همین موجب شد قسمتی از تاریخ توسعه، مرمت و شکل‌ گیری بنا مشخص شود. همچنین در حین انجام دادن این عملیات، ظروف و اشیاء سفالی بسیار زیبایی که مربوط به قرن چهار هجری بودند پیدا شد. این آثار سفالی با ارزش، در زیر دیوار سنگی شبستانی جای گرفته بودند که قدمت خود آن به قرن ۹ هجری بر می گردد.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

جنس و نمای بیرونی ساختمان مسجد جامع اردبیل از آجر و در کل از سه بخش تشکیل شده است. اولین قسمتی که می توانید با خرید بلیط اتوبوس اردبیل و رفتن به آن جا مشاهده کنید، پایه مناره ای است که در فاصله کوتاهی از مسجد قرار دارد. این مناره به صورت معماری دوره سلجوقی بنا شده و دارای دو قسمت است که هر کدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند. یک قسمت از آن را پایه مناره تشکیل داده است و به صورت هشت ضلعی به چشم می خورد که با خلاقیت بی نظیره آن را ساخته اند. قسمت دیگر، مربوط به بدنه استوانه‌ ای مناره است که تقریبا قطر آن به حدود ۵ متر می رسد. اگر خوب دقت کنید، در روی بدنه مناره، یک کتیبه بسیار زیبا را مشاهده خواهید کرد که جذابیت بنا را بی همتا کرده است. مناره آجری مسجد، با مرور زمان تا حدودی آسیب دید اما هنوز هم پا بر جا مانده و دارای ارزش بالایی است. همچنین به دلیل ساخت و سازهایی که افراد در آن اطراف به وجود آورده اند؛ به مرور زمان از وسعت مسجد کاسته‌ است. معمولا اکثر مساجدی که در دوره سلجوقی ساخته شده اند، دارای چهار ایوان هستند اما مسجد جامع اردبیل بر خلاف آن ها ایجاد شده است و با قدمت کهن و معماری فوق العاده خود، همه را مات و مبهوت می کند. یکی دیگر از ویژگی های این مسجد که بسیار جالب است، وجود راهرو های شبکه ای منظمی است که در زیر تالار اصلی مسجد، برای راحتی بیشتر عبور و مرور مردم آن را ساخته اند.

همان طور که تا این بخش از مجله نیکاسفر متوجه شدید، مسجد جامع اردبیل تا حدود زیادی با دیگر مساجد موجود در ایران فرق دارد و همین امر سبب شده است محبوبیت خاصی در بین مردم به دست آورد. حیاط فوق العاده با صفایی نیز در این مسجد وجود دارد که می توانید ساعت ها در آن جا بنشینید و از تماشای مناظر آن اطراف نهایت لذت را ببرید. برای این که از داخل حیاط به محوطه مسجد حرکت کنید، باید از چهار پله سنگی زیبا به راحتی بالا بروید. در حال حاضر محوطه مکعبی این مسجد سالم باقی مانده است و گنبدی دارد که دارای ترکیب های متعدد منشوری بسیار زیبایی است. این گنبد بی نظیر با تزیینات کاشی معرق چشم هر بیننده ای را حیرت زده می کند و زیر آن را در هر قسمت از گوشه های مربع، با لچکی های بزرگی ساخته اند. این قسمت دو روزنه مستطیلی شکل دارد که جهت نور گیری برای محوطه محراب در نظر گرفته شده است. محوطه اصلی و مربع شکل مسجد جامع اردبیل، در قسمت غربی و شرقی خود دارای تاق نماهای زیبایی است که در هر بدنه تعداد آن ‌ها تقریبا به سه دهنه می رسد. در میان هر کدام از این تاق نماها نیز راهروهای باریکی به صورت معبر وجود دارد که به قسمت ‌های مختلف مسجد مانند نمازخانه و شبستان بزرگ راه پیدا می ‌کند. در حال حاضر اهالی آن اطراف در ایوان مسجد، مشغول عبادت و نماز گذاری می شوند و از معماری آن لذت می برند.